در سال‌های اخیر با توجه به تغییرات اقلیمی در جهان شاهد بروز حوادث طبیعی مختلف به‌ویژه وقوع سیل با شدت و ضعف در دنیا و کشورمان بوده‌ایم.

ایران جزو ۱۰ کشور حادثه‌خیز دنیا محسوب می‌شود و سالانه شاهد بروز حوادث طبیعی بسیاری هستیم. سیل سال ۹۷ و ۹۸ در استان‌های گلستان، مازندران، فارس، لرستان و برخی دیگر از استان‌های کشور نمونه‌ای از این حوادث طبیعی است که تنها چند ساعت بارش شدید سبب وقوع سیل مخرب شد و علاوه بر خسارت مالی بسیار تعدادی از هم‌وطنانمان در این سیل جان خود را از دست دادند. در سال‌های اخیر بارها چنین باران‌هایی تنها در عرض چند ساعت با شدت باریده و سبب جاری شدن سیلاب و سیل‌های مخرب شده است.

اعلام بالاترین سطح هشدار از سوی هواشناسی

براساس با هشدار قرمز رنگ منتشر شده از سوی سازمان هواشناسی، بارش شدید باران همراه با رعد و برق و وزش باد شدید در نیمه شمالی بوشهر، نیمه شمالی و غربی فارس و نیمه شمالی کرمان دور از انتظار نیست، همچنین در مناطق سردسیر و مرتفع این مناطق بارش برف پیش‌بینی می‌شود.

بنابر پیش بینی سازمان هواشناسی، احتمال طغیان رودخانه‌ها، جاری شدن سیلاب، آبگرفتگی گسترده معابر، خسارت به محصولات و زمین‌های کشاورزی و تجهیزات گلخانه‌ای، لغزندگی، کاهش دید جاده‌های کوهستانی به‌دلیل بارش برف و لغو و تأخیر در پروازها وجود دارد. از این‌رو تمهیدات لازم برای عبور سیلاب اتخاذ شود و اکیداً از قرار گرفتن در حاشیه رودخانه و مسیل‌ها خودداری شود.

کنترل آب‌بندها و استفاده از سیل بندها در کنار رودخانه‌ها، سدها، انجام اقدام عملی از سوی کلیه دستگاه‌های اجرایی و عملیاتی از جمله مدیریت بحران، راهداری، هلال احمر، شهرداری‌ها و فرمانداری‌ها برای جلوگیری از خسارات و لغو سفرهای غیر ضروری درون و برون شهری از توصیه‌های دیگر سازمان هواشناسی است.

هشدار قرمز رنگ بالاترین سطح هشدار است که در آن پیش‌بینی می‌شود که یک پدیده جوی خسارت‌های وسیعی به دنبال داشته باشد. از این‌رو سازمان هواشناسی با صدور هشدار قرمز به دستگاه‌های مختلف اعلام می‌کند که وارد عمل شوند و اقداماتی را برای کاهش خسارات وقوع پدیده‌های جوی انجام دهند.

جبران خسارت سیل در دشتستان

معاون امور اقتصادی استاندار بوشهر گفت: "اسحاق جهانگیری" معاون اول رئیس جمهوری در تماس تلفنی با مسئولان این استان آمادگی دولت برای کمک به جبران خسارت‌های سیل در شهرستان دشتستان را اعلام کرد.

احتمال بروز سیل در تهران چقدر است؟

سال گذشته در هنگام بارش برف و باران در برخی مناطق شهروندان دچار مشکل شدند. هواشناسی اعلام کرده است امسال وضعیت بارش ها خوب است و احتمال دارد بارش های سنگینی داشته باشیم.

در خصوص اقدامات شهرداری در زمینه برف روبی، لایروبی انهار، مسیل ها، خرید تجهیزات برف روبی، برف تکانی درختان، بروز سیل و... با علی‌اصغر عطایی مدیرکل خدمات شهری شهرداری تهران  به گفت‌وگو نشستیم.

با توجه به اینکه سازمان هواشناسی اعلام کرده است در چند روز آینده در تهران برف و باران زیادی می‌بارد، چه تدابیری اندیشیده‌اید که شهرداری غافلگیر نشود و شهروندان هم دچار مشکل نشوند؟

برنامه ریزی برای روزهای برفی و بارانی

یکی از مهمترین موضوعات، بارش برف و باران است. مردم از دیرباز خاطراتی در خصوص باران و برف دارند که در گذشته‌های دور سیل آمده و خسارت‌هایی بر جای گذاشته است و یا برف‌های سنگینی که برای شهروندان مشکلات ترددی به همراه داشته است،‌ اما در حال حاضر وقتی بارش برف و باران را داریم، علاوه براینکه شهروندان باید از این رحمت الهی لذت ببرند، ما هم متولی اصلی در شهرداری برای موضوع بارش باران و برف هستیم تا مشکلی برای شهروندان ایجاد نشود. در حال حاضر هم آمادگی داریم و تمهیدات لازم اندیشیده شده است که هم شهروندان از برف و باران لذت ببرند و هم شهرداری بتواند به خوبی خدمات بدهد. 

پیروز حناچی شهردار تهران در خصوص بارش برف و باران در شهریور امسال دستورالعملی  به مناطق ۲۲ گانه شهرداری تهران و سازمان های مرتبط در این زمینه اعلام کرد، در این باره توضیح می دهید؟

ابلاغیه به تمامی سازمان ها و مناطق درگیر با بارش برف و باران/سال گذشته در هنگام برف برخی شهروندان دچار مشکل شدند

شهردار تهران در شهریور سال جاری دستورالعملی در خصوص بارش برف و باران به مناطق بیست و دوگانه اعلام کرد تا مشکلی در هنگام بارش‌ها ایجاد نشود. سال گذشته شاهد بودیم که در برخی از مناطق شمالی در هنگام ریزش برف، شهروندان دچار مشکلات زیادی شدند. 

تأکید بر مدیریت یکپارچه/ جلوگیری از مشکلات در زمان بارش باران و برف 

دقیقا در شهریور امسال پیروز حناچی دستورالعملی را به مناطق بیست و دوگانه و حوزه‌های درگیر در امر بارش باران و برف اعلام کرد و تأکید بر مدیریت یکپارچه در این زمینه داشتند و اینکه پیشگیری از مخاطرات صورت گیرد تا مشکلاتی در زمان بارش باران و برف نداشته باشیم.

بارش باران و برف مختص یک منطقه نیست، همه شهر درگیر می‌شود

ببینید! تهران بیست و دو منطقه دارد و بارش باران و برف مختص یک منطقه نیست، همه شهر درگیر می‌شود. اگر میزان بارندگی بیشتر باشد همه شهر درگیر می‌شود. شهردار تهران هم بخشنامه‌ای زده تا ستاد و مناطق، تدابیر لازم را در این زمینه انجام دهند.

 جزییات مرگ ۵ نفر در سیل غرب هرمزگان

مدیرکل مدیریت بحران استانداری هرمزگان گفت: در اثر بارندگی عصر یکشنبه ۱۶ آذرماه در شهرستان پارسیان، متاسفانه دو دستگاه خودروی پژو پارس و وانت پراید با پنج سرنشین دچار سانحه شدند.

مهرداد حسن زاده اظهار کرد: به علت جاری شدن سیلاب و ریزش کوه، پنج سرنشین دو خودروی پژو پارس و پراید وانت مفقود، که بلافاصله با پیگیری مدیریت بحران استان و حضور فرماندار شهرستان پارسیان در محل، با کمک نیروهای امدادی و عملیاتی و همکاری خوب اهالی، خودروها و مفقودین پیدا شدند.

وی ادامه داد: در این سانحه دلخراش متاسفانه چهار نفر از هموطنان عزیز جان خود را از دست دادند و یک نفر هم با حال وخیم به مراکز درمانی پارسیان اعزام گردید که متاسفانه ساعتی پیش جان خود را از دست داد.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری هرمزگان ضمن تسلیت به خانواده های حادثه دیده، افزود: با توجه به تدوام بارندگی‌ها در روزهای آینده به ویژه در شهرستان‌های پارسیان، حاجی‌آباد و بندرعباس، از هم استانی های عزیز می خواهیم، اخطارها و هشدارهای هواشناسی را جدی بگیرند و نکات ایمنی را رعایت کنند.

افزایش هفت درصدی بارش‌ها در گیلان در مقایسه با سال گذشته

شاید از میان همه حوادث طبیعی رخ‌داده شده از ابتدای فروردین امسال تاکنون سیل آخرین روز تابستان سال ۹۹ در شهرستان تالش با حدود ۲۰۰ میلیارد تومان بیشترین میزان خسارت را به دنبال داشته است. شهرستانی که با توجه به شرایط ویژه جغرافیایی و عدم ساماندهی مناسب و لایروبی رودخانه با کوچک‌ترین بارش باران شاهد طغیان رودخانه‌ها، جاری شدن سیل، آسیب به محورهای روستایی و بسته شدن محور ترانزیتی تالش به آستارا بودیم.

در بازدید اخیر رئیس‌کل دادگستری استان گیلان از مناطق سیل‌زده تالش به این موضوع اشاره و از سازمان بازرسی و دادستانی استان خواستار شناسایی مقصرین و معرفی آن‌ها به دستگاه قضائی شد.

واقعیت این است که عدم نگهداری صحیح از منابع طبیعی و قطع بی‌رویه درختان در ایجاد سیلاب‌ها و خسارت‌های ناشی از آن بسیار تأثیرگذار است و با توجه به تغییر ساختار بارش‌ها اکنون این موضوع نیازمند توجه بسیار متولیان ذی‌ربط است همان‌گونه که ایجاد زیرساخت‌های لازم به‌منظور کاهش خسارت‌های ناشی از حوادثی چون سیل و ممانعت از وقوع چنین بحران‌هایی نیازمند توجه و عزم جدی مسئولان امر است.

مدیرعامل آب منطقه‌ای گیلان با اشاره به اینکه متوسطه بارش در ۶ ماه نخست امسال بر اساس ایستگاه‌های باران‌سنجی و مراکز مربوط به وزارت نیرو و این سازمان ۵۲۰ میلی‌متر بوده است، اظهار کرد: این میزان در مدت مشابه سال گذشته ۴۸۵ میلی‌متر و متوسطه دوره نیز ۴۱۰ میلی‌متر بوده است.

وحید خرمی با بیان اینکه مقایسه این آمار نشان‌دهنده افزایش ۷ درصدی بارش‌ها بوده است، گفت: این میزان در مقایسه با دوره درازمدت نیز ۲۷ درصد افزایش داشته است.

وی با اشاره به اینکه در ۶ ماه نخست امسال کمترین میزان بارش ماهانه در خردادماه با هفت میلی‌متر و بیشترین بارش در فروردین‌ماه امسال با ۱۵۹ میلی‌متر بوده است، افزود: در فروردین‌ماه امسال ۲۵۰ و ۲۳۰ میلی‌متر بارش به ترتیب در لوندویل آستارا و قلعه رودخان فومن توسط ایستگاه‌های آب منطقه‌ای به ثبت رسیده است.

خرمی در ادامه با بیان اینکه آب منطقه‌ای گیلان ۱۰ ایستگاه در سطح استان برای دریافت آمار بارش‌ها دارد، تصریح کرد: میزان متوسط بارش در کل استان گیلان در مرداد ۱۲۴ و در شهریورماه نیز ۹۹ میلی‌متر به ثبت رسیده است.

ضرورت آزاد سازی حریم ۲۵ ساله رودخانه‌ها

خرمی در خصوص عوامل دخیل در سیلاب‌ها هم بیان کرد: عدم آبخیزداری در بالادست رودخانه باعث آورد رسوبات فراوان به همراه سیلاب در مسیر رودخانه می‌شود و علیرغم اینکه مسیرها را از قبل لایروبی می‌کنیم، مجدداً مسیر از رسوب پر می‌شود.

وی با اشاره به اینکه تلاش برای حفظ کف رودخانه‌ها و انجام عملیات آبخیزداری دو مقوله مهم است، تأکید کرد: در بسیاری از رودخانه‌هایی که در بالادست آن تخریب کمتر منابع طبیعی اتفاق افتاده و آبخیزداری انجام‌گرفته، شاهد بروز سیلاب‌های ویرانگر نیستیم.

مدیرعامل آب منطقه‌ای گیلان با تأکید بر ایمن‌سازی پل‌ها، افزود: رودخانه در حالت سیلابی از مسیر خود خارج نمی‌شود و فقط درصورتی‌که پل‌های ساخته‌شده ظرفیت آبگذری سیلاب‌ها را نداشته باشند، ورود تنه درختان، مصالح و سنگ باعث مسدود شدن پل و خارج شدن سیلاب از مسیر طبیعی رودخانه می‌شود.

خرمی بر حفظ بستر طبیعی رودخانه تأکید کرد و گفت: مهم‌ترین راهکار برای کاهش خسارت‌ها در سیلاب، آزادسازی بستر ۲۵ ساله و دوری از حریم رودخانه است.

آسیب حوادث طبیعی به بخش کشاورزی

کشاورزی از ارکان اصلی اقتصاد گیلان بوده و معیشت بسیاری از مردم به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم وابسته به این عرصه است. بنابراین وقوع حوادثی چون سیلاب و حریق در این استان، اراضی کشاورزی و فعالیت‌های وابسته به کشاورزی را نیز دچار آسیب می‌سازد.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان درباره خسارت حوادث و بلایای طبیعی به‌ویژه سیل به این بخش در ۶ ماه نخست امسال گفت: با وقوع سیل، سرمازدگی و بارش برف در نخستین روز از فروردین، اراضی باغی، زراعی، دام سبک، دام سنگین، واحد دامداری روستایی و زنبورعسل دچار خسارت و آسیب شدند.

مسعود الماسی با بیان اینکه درمجموع به بخش‌های ذکرشده بیش از ۱۶۸ میلیارد تومان خسارت وارده شده است، افزود: در اردیبهشت امسال نیز وزش شدید باد گرم در شهرستان تالش خسارت ۲۶ میلیارد تومانی به ۳۰۰ هکتار باغ کیوی وارد کرد.

وی در ادامه به وقوع آتش‌سوزی براثر وزش باد گرم در خردادماه امسال در شهرستان تالش نیز اشاره و تصریح کرد: براثر این حادثه ۳۹۰ هکتار باغ کیوی متحمل ۴۰ میلیارد تومان خسارت شد.

الماسی با اشاره به خسارت بارش باران و جاری شدن سیل در تیرماه امسال، افزود: این سیل درمجموع ۲۴ میلیارد تومان به اراضی باغی و زراعی، دام سبک و سنگین، آبزی‌پروری و پروژه‌های زیربنایی این شهرستان خسارت وارد کرد. همچنین مرداد ۹۹ نیز خسارت بارش باران به زمین‌های برنج، اراضی زراعی، زیرساخت‌ها و پروژه‌های زیربنایی جمعاً ۴۰۳ میلیارد تومان بوده است.

وی یادآور شد: در شهریورماه نیز تکرار همین وضعیت به ۶۳ هزار و ۹۹۹ هکتار از اراضی زراعی استان گیلان بیش از ۱۹۹ میلیارد تومان خسارت وارد کرد.

رئیس سازمان جهاد کشاورزی گیلان بیشترین خسارت وارده به بخش کشاورزی را ناشی از بارش باران شدید و سیل اخیر در شهرستان تالش عنوان و بیان کرد: در این حادثه هفت میلیارد و ۶۰۰ میلیون تومان به بخش‌های مختلف کشاورزی این شهرستان خسارت وارد شد.

خسارت ۲۰۰ میلیاردی سیل به تالش

مدیرکل مدیریت بحران استانداری گیلان دراین‌باره با اشاره به بارش ۳۰۰ میلی‌متری باران در چند ساعت در شهرستان تالش، اظهار کرد: تخریب، ریزش و انسداد ۲۲ محور روستایی و کوهستانی، قطع برق ۲۴۰۰ خانوار روستایی، قطع آب شرب ۱۱۰۰ مشترک خسارت، قطع انشعاب گاز بیش از ۴۷۸ خانوار روستایی، قطعی تلفن سه هزار مشترک تنها بخشی از خسارت بارش شدید باران ۳۰ شهریورماه ۹۹ در تالش بوده است.

امیر مرادی به آب‌گرفتگی بیش از ۲۱۰ خانه روستایی، تخریب کامل ۱۹ واحد و خسارت به منزل و وسایل منزل ۳۰ خانوار روستایی نیز اشاره کرد و افزود: درمجموع با برآوردهای انجام‌شده در همه بخش‌ها حدود ۲۰۰ میلیارد تومان خسارت به این شهرستان واردشده است.

لازم به ذکر است باوجوداینکه در اکثر مواقع از سوی اداره کل هواشناسی استان گیلان هشدارهای لازم در زمینهٔ بارش شدید باران و برف و حتی وزش باد گرم و احتمال وقوع آتش‌سوزی و یا سقوط سازه‌ها به دستگاه‌های مربوط به‌ویژه مدیریت بحران استان گیلان داده‌شده اما تاکنون شاهد مدیریت مناسب از سوی دستگاه‌های خدماتی و مدیریت بحران استان نبوده‌ایم موضوعی که در برف بهمن ۹۸ و حتی سیل شهریور ۹۹ در تالش بیش از همیشه نمایان شد و از سوی شهروندان موردانتقاد قرار گرفت.

رویارویی با بحران های محیط شهری یکی از موضوعاتی است که بیشتر شهرها با آن روبرو هستند. در این راستا، سیلاب خطری است که مردم بسیاری از کشورها با آن مواجه بوده و در کل سیطره جهان بعنوان یکی از شدیدترین بلاها در میان 15 نوع از بلایای طبیعی شناخته شده است. فشار جمعیت و فقدان زمینهای کشاورزی باعث حرکت جمعیت انسانی بسوی دشتهای سیلابی گردید که این عامل باعث تشدید سیلابها و اثرات مخرب آنها گردیده است. اما امروزه با توجه به اثرات مخرب سیلابها بر جوامع بشری، در حالی روشهای ساختاری حفاظت در مقابل سیلاب، مانند سیل بندها و دیگر روشهای مدیریت و کنترل سیلاب می توانند مؤثر باشند، که ظرفیت طراحی این سازه ها زیاد باشد. امید است مسولین مربوطه با توجه به وجود بحران کرونا تمام تلاش خود را به کار بگیرند تا بحران سیلاب دیگر باعث مشکل و آپارگی هموطنانمان نشود.