بزرگترین و مؤثرترین بازارهای مالی ایران بازار ارز، طلا، بورس خودرو و مسکن است که هرگونه تغییرات در روند آینده این بازارها مستقیماً بر زندگی افراد تأثیر خواهد داشت. این تأثیرات را می‌توان از افزایش قیمت دلار از ابتدای سال 1396 و از قیمت 3700 تومان برای هر دلار تا هم‌اکنون و در بالاترین قیمت ثبت‌شده دلار یعنی 32000 تومان و رشد حدود 850درصدی این ارز مشاهده کرد. در بازار ارز قیمت دلار 24 هزار و 200 تومان، یورو 29 هزار تومان و درهم امارات 7 هزار تومان اعلام شده است.

در هفته‌های اخیر، تشدید نوسانات ارزی موجب شد تا بازارساز تصمیم جدی برای مدیریت عرضه و تقاضا بگیرد و برهمین اساس علاوه بر افزایش عرضه در بازار با برداشتن سقف فروش در سامانه نیما، از سرگیری فروش ارز سهمیه‌ای و کاهش اختلاف دلار در بازار رسمی و آزاد و البته آزاد شدن فروش ارز پتروشیمی ها در صرافی های مجاز مقدمات کاهش نوسانات قیمتی را در بازار ارز فراهم کرد.

با افزایش قیمت ارز در بازار آزاد، قیمت خرید و فروش ارز در صرافی های بانکی نیز افزایش یافت؛ قیمت دلار برای اولین بار طی روز یکشنبه 20 مهر در صرافی‌های بانکی وارد کانال 31 هزار تومان شد؛ فعالان بازار براین باورند که رشد چشم‌گیر قیمت طلا و ارز و دلار واکنش هیجانی بازار به اقدام جدید آمریکا بود که 18 بانک ایرانی را در لیست تحریم های ثانویه خود قرار داد.

برخلاف هفته‌های قبل از روزهای قبل بازار ارز نزولی شده است؛ سیر نزولی قیمت ها در حالی در بازار ارز از عصر چهارشنبه 14 آبان ماه آغاز شده و همچنان ادامه دارد که قیمت دلار با کاهش حدود 7 هزار تومانی همراه بوده و دلار از 30 هزار تومان ظهر چهارشنبه به 23 هزار تومان رسیده است.

مهمترین عامل تأثیرگذار در بازار ارز از دیدگاه فعالان حاضر در خیابان فردوسی، چشم انداز مثبت به آینده بازار است؛ از آنجایی که از ماه قبل بازار به انتخابات امریکا چشم دوخته بود و براساس نظرسنجی‌های قبل از انتخابات جهت‌گیری ارز مشخص می شد با نهایی شدن گزینه ریاست جمهوری آمریکا، سناریوهای بدبینانه برای آینده کنار رفته و بازار با امیدواری به آینده شاهد ریزش قیمت هاست.

افت ارزش دلار به کمترین رقم طی ۱۰ هفته گذشته

با انتخاب جو بایدن به عنوان رییس جمهور آینده آمریکا، سرمایه‌گذاران به خرید ارزهای تجاری روی آوردند چون انتظار دارند شرایط آرام‌تر در کاخ سفید تجارت جهانی را تقویت کرده و سیاست پولی را در همین سطح آسان نگه دارد. به این ترتیب، ارزش دلار به پایین ترین رقم طی ۱۰ هفته گذشته رسید.

 ارزش یوان چین به بالاترین رقم طی ۲۸ ماه گذشته رسید و دلار نیوزیلند بالاترین رقم  طی ۱۹ ماه گذشته را تجربه کرد. دلار استرالیا هم در شرایطی که شاخص دلار به پایین ترین رقم خود از اوایل سپتامبر رسیده، به بالاترین رقم طی ۷ هفته گذشته رسید. وون کره جنوبی بالاترین رقم طی ۲۱ ماه گذشته را تجربه کرد و به ۱۱۱۵.۳۳ در برابر دلار رسید. پوند انگلیس هم تا بالاترین رقم طی دو ماه گذشته بالا رفت. یورو ۰.۱ درصد افزایش داشت و به بالاترین رقم طی ۱۲ ماه گذشته یعنی ۱.۱۸۹۵ دلار رسید.

 تحلیلگران عقیده دارند نتیجه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا از نظر بازار بسیار مطلوب است. هیچکدام از احزاب کنترل کنگره را در دست ندارند. بنابراین گزینه جنگ‌های تجاری و مالیات بالاتر از دستور کار دولت خارج می‌شود.

بازار سرمایه دنباله روی ارز و طلا

دولت اصلی ترین بازیگر بازار سرمایه در ایران است و می تواند به راحتی دستکاری در شاخص، ریزش ها و افزایش ها را ایجاد کند. شرکت های حقوقی وابسته به دولت و کارگزاری ها نیز جزو این بازیگران هستند که می توانند به راحتی بازار را با خود همراه کنند.

اما در بخش دیگر این موضوع می توان انتظارات سهامداران خرد از روند بازار را دلیل اصلی برای نوسانات در بازار سرمایه معرفی کرد.

انتظارات تورمی، انتظارات از سایر بازارهای مالی مانند ارز، طلا، خودرو و ...، انتظارات از تحولات بین المللی، انتظارات سیاست های اقتصادی داخلی و انتظارات از عملکرد سیاسی دولتمردان همه از جمله مواردی است که در بازار سرمایه به شدت موثر بوده و می تواند این بازار را با خود بالا و پایین کند.

در این روزها نیز، تحولات بین المللی و تاثیر آن بر بازارهای مالی مانند ارز و طلا به صورت غیر مستقیم بر بورس هم تاثیر گذاشته است. نمادهای دلاری که طی ماه های گذشته و در زمان سبزپوشی بازار تبدیل به لیدر آن شده بودند، روز چهارشنبه نیز با خبر پیروزی ترامپ و احتمال اینکه دلار باز هم بالا خواهد رفت، در بازاری که شاخص هموزن آن منفی بود، در صف خرید بودند.

اما همین نمادها از روز شنبه و با کاهش قیمت دلار به دلیل پیروزی بایدن در انتخابات، قفل در صف فروش بودند و بازار را نیز با خود همراه کرده  و همه نمادها به سمت منفی حرکت کردند.

اینکه بازار سرمایه متاثر از سایر بازارهای مالی باشد را می توان تا حدودی پذیرفت. اما اینکه بورس نتواند خود را با شرایط کشور وفق دهد و با هر اتفاقی چه در داخل و چه در خارج بازار واکنش منفی نشان دهد و یک سره قرمزپوش شود، پذیرفتنی نیست.

در حال حاضر همه نمادها اصلاحی 50 تا 70 درصدی را تجربه کرده اند. همه حمایت های موجود بر سر کاهش شاخص کل بازار سرمایه یکی پس از دیگری در حال از بین رفتن است و سهامداران بیشتر در باتلاقی که در بورس ایجاد شده است، گرفتار می شوند.

دولت نیز به جای برخورد فعال با بازار سرمایه، دست روی دست گذاشته است و تنها نظاره گر آب شدن اعتماد مردم است. به طور طبیعی کاهش قیمت ارز، باید بر روی  نمادهای دلاری تاثیر داشته باشد. اما در حال حاضر همه نمادهای ریالی نیز به کاهش قیمت ارزواکنش منفی نشان داده اند. این مساله از نظر تحلیل بنیادی غیر قابل قبول بوده و نمی توان توجیهی برای آن ارائه کرد.

اوج تزریق هیجان به بورس چه زمانی بود؟

منصور کریمی با اشاره به افت بیش از ۶۰ تا ۸۰ درصدی پرتفوی سهامداران در ۴ ماه گذشته گفت: اوج تزریق هیجان در بازار سهام زمانی بود که متولیان بازار سرمایه شرط ورود به بازار سهام را داشتن کارت ملی اعلام کردند و سایر شروط از جمله داشتن حداقل مدرک تحصیلی را برداشتند و این موضوع موجب شد تا سیلی از نقدینگی به سمت بازار سرمایه روانه شود.

این کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: این در شرایطی بود که متاسفانه هیچ‌گونه فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی مناسبی برای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم تازه‌واردان به بازار سرمایه صورت نگرفت و از سوی دیگر عرضه‌های دولتی متوازن و مناسب نبود تا این تقاضا را مدیریت کند.

دود آتش بی‌تدبیری‌ها در بورس به چشم سهامداران حقیقی رفت

این کارشناس بازار سرمایه اضافه کرد: علاوه بر این سازمان بورس هم نتوانست با مدیرت درست عرضه‌های اولیه بخشی از این عطش تقاضا را در بازار سرمایه متعادل کنم؛ به همین دلیل مجموعه عوامل موجب رشد غیرمنطقی سهام برخی شرکت‌ها و به تبع آن شاخص بورس شد؛ به همین دلیل منطقی است که پس از هر رشد غیرمنطقی شاهد افت غیرمنطقی قیمت سهام شرکت‌ها و شاخص در تالار شیشه‌ای باشیم. هر چند که دود این بی‌تدبیری‌ها صرفا به چشم سهامداران حقیقی و تازه‌واردان به بازار سهام رفت.

دلایل افت غیرمنطقی بورس

وی با اشاره به این که اصلاح و ریزش شاخص بورس و قیمت سهام شرکت‌ها در همه بورس‌های دنیا چه به صورت منطقی و  چه به صورت هیجانی حد و اندازه‌ای دارد، افزود: تداوم افت این روزهای بازار سرمایه از جنس هیجان نیست و عدم حمایت دولت و ارکان بازار سرمایه موجب بی‌اعتمادی و ادامه افت بدون منطق بازار سهام شده است.

این کارشناس بازار سرمایه اذعان داشت: این در حالی است که ریسک سیاسی انتخابات امریکا از میان رفته و البته پیش‌تر در بازار سهام پیش‌خور شده است، قیمت سهام شرکت‌ها به سطوح جذابی رسیده و همچنین شاهد ریزش قیمت‌ها در سایر بازارها هستیم؛ به همین دلیل تاکید می‌کنیم که افت این روزهای شاخص بورس و قیمت سهام شرکت‌ها غیرمنطقی است.

انتظارات مردم از آینده، تعیین کننده سبز یا قرمز بودن بورس

تنها مساله ای که در حال حاضر می توان با آن وضعیت فعلی را مورد ارزیابی قرار داد، انتظارات مردم از آینده بازارهای مالی است. اکثر افراد حاضر در بورس، بدون برخورداری از حداقل آموزش های لازم و بر اساس اخبار پخش شده در کانال ها و صفحات مجازی تصمیم به خرید و فروش می گیرند.

این سهامداران در بزنگاه های لازم نیز انتظارات نادرستی از آینده بازار دارند که همین انتظارات نیز سبب بدتر شدن اوضاع نیز خواهد شد. انتظارات تورمی و یا انتظار جهت مذاکره با سایر کشورها در روند فعلی بورس نتیجه قطعی دارد و هم اکنون نیز تاثیر این مساله را باید در منفی شدن بازار به صورت کامل مشاهده کرد.

یه عبارت دیگر، در صورتی که دولت و شرکت های حقوقی در بازار به فروش های غیرمنطقی روی نیاورند و بازار را به حال خود رها کنند، انتظارات ذهنی سهامداران خرد می تواند حرکت اینده بورس را تعیین کند.

ورق بورس برمی‌گردد؟

در آخر ترامپ یا بایدن فقط یک بهانه است، سرمایه‌گذاران باهوش ارزش واقعی یک سهم را به‌خوبی می‌شناسند، اما مسئله واقعی و دلیل ریزش‌های اخیر انتخاب ترامپ یا بایدن نیست، ریزش‌های اخیر ناشی از عدم قیمت‌گذاری صحیح بورس و سهام توسط بسیاری از معامله‌گران و جوسازی‌های دلالان و سودجویان برای خرید در قیمت‌های بسیار مفت است. بسیاری از نمادهای بورس در زمان حاضر صف‌های فروش دارند اما حجم معاملات بسیار ناچیز و یا حتی به‌اندازه حجم مبنا نیست و ریزش چندانی ندارند و فقط به‌سبب جو منفی حاکم به‌اجبار در صف‌های فروش هستند.

بازار ارز بازاری به‌مراتب پرریسک‌تر از سهام است چرا که علاوه بر ریسک ذاتی که دارد، اعمال نفوذ دولت و دستکاری قیمتی در آن به‌مراتب بیشتر از هر بازاری است و رشد قیمت در آن بازار حساسیت‌های خاصی را ایجاد می‌کند که این مسئله ریسک این بازار را دوچندان می‌کند، در حالی که ورود نقدینگی به بورس سازنده است و به شرکت‌ها در جهت رشد و اجرای پروژه‌های معوق که نیازمند تأمین مالی بوده‌اند کمک شایانی می‌کند.

تأثیر انتخابات آمریکا در این مقطع فقط یک بازی هوشمندانه برای ایجاد یک فرصت خرید خوب در قیمت‌های بسیار پایین و حتی زیر ارزش ذاتی است و در نتیجه سرمایه‌گذاران باهوش در این مقطع زمانی به‌دور از حاشیه‌ها و جوسازی‌ها سهامداری می‌کنند و یک رشد پایدار و بلندمدت را تجربه خواهند کرد.