بعد از کِش‌وقوس‌های فراوان برای تصویب FATF و نداشتن پاسخ‌های منطقی برای برخی از ابهامات مجمع تشخیص مصلحت نظام، بر اساس ماده الحاقی – 25 مکرر آیین‌نامه داخلی مجمع تشخیص مصلحت نظام که طبق اصل 112 قانون اساسی به تأیید مقام معظم رهبری رسیده است، در تاریخ 18 مهرماه 98، فرصت یکساله مجمع برای بررسی لایحه پالرمو به پایان رسید و متعاقباً نظر شورای نگهبان مبنی بر رد لایحه CFT و پالرمو، به دلیل تعارض با بند 2 اصل 110 قانون اساسی قطعی شد. سرانجام در تاریخ 2 اسفندماه 98،  نام ایران در فهرست اقدام مقابله‌ای FATF قرار گرفت؛ با این حال برخلاف فضاسازی‌های رسانه‌ای، این اتفاق اثر مخربی بر بازار ارز و بورس نگذاشت. این اتفاقات در کنار اظهارات بعدیِ دولتمردان و مسئولین بانک مرکزی نشان داد ادعاهای حامیان FATF و بزرگنمایی آنان از لیست سیاه، هیچ پشتوانه فنی نداشته و صرفاً با هدف اثرگذاری بر تصمیمات کارشناسی مجمع تشخیص مصلحت نظام صورت گرفته است.

به نظر می‌رسید با بسته شدن پرونده لوایح مرتبط با FATF در مجمع تشخیص مصلحت نظام، حامیان FATF دست از طرح ادعاهای غیر فنی خود برداشته و از تحریف واقعیت‌ها بپرهیزند اما این جریان رسانه‌ای همچنان به دنبال تحریف واقعیت است. اخیراً و در پی انتشار دستورالعمل واحد اطلاعات مالی کانادا به بانک‌ها و مؤسسات مالی این کشور جهت اعمال فرایند شناسایی پیشرفته بر روی تراکنش‌های مالی مربوط به ایران، جریان رسانه‌ای حامی FATF به بزرگنمایی و تحریف واقعیت می‌پردازد.

سؤال اینجاست که با چه نیتی این فضاسازی در سطح جامعه مطرح می‌شود، در صورتی‌که حتی طبق اظهارات غربی‌ها همکاری با FATF نه تنها موجب بهبود وضعیت مبادلات مالی ایران با کشورهای دیگر نمی‌شود بلکه در شرایط تحریمی، فشار اقتصادی از سمت تحریم‌کنندگان بیشتر خواهد شد.

ورود به لیست سیاه FATF به ضرر ایران نخواهد بود

بزرگ‌ترین سم برای اقتصاد امروز ایران، بلاتکلیفی است. بسیاری از بازیگران اقتصادی در سال‌های اخیر و در موضوعات مختلف بلاتکلیف بوده‌اند. به عنوان مثال در یک برهه‌ای منتظر نتیجه مذاکرات ژنو و لوزان و برجام بودند و در دوره‌ای دیگر، منتظر خروج یا عدم خروج ترامپ از برجام. پس از خروج ترامپ از برجام، منتظر اروپا بودند تا اینستکس را راه‌اندازی کند. همزمان هر 4 ماه یک‌بار منتظر FATF بودند که ایران را از لیست خارج کند یا دوباره وارد لیست کند. این بلاتکلیفی ضربه بسیاری به اقتصاد کشور می‌زند و حداقل فایده اتفاق اخیر این است که کشور از بلاتکلیفی خارج شد.

از سوی دیگر به دلیل تحریم‌های آمریکا، عمده تعاملات ایران به اشکال غیررسمی انجام می‌شود، بنابراین شرکای ایران از ترس تحریم و لو رفتن اطلاعات اقتصادی، موافق همکاری کامل ایران با FATF نبودند و کاهش همکاری ایران با این نهاد می‌تواند این اطمینان را به شرکای ما بدهد که اطلاعات اقتصادی لو نخواهد رفت و آنها می‌توانند با خیال راحت با ایران همکاری کنند.

 اجرای دستورات FATF باعث بالاتر رفتن قیمت دلار می‌شود

یک کارشناس مسائل بین‌الملل گفت که افزایش قیمت دلار در بازار داخلی ارتباطی به بازگشت ایران به لیست اقدامات مقابله‌­ای FATF ندارد.

حسین حاجیلو با اشاره به بعضی گزارش‌های رسانه‌ای منتشر شده در روزهای اخیر که افزایش قیمت دلار به 30 هزار تومان را نتیجه بازگشت ایران به لیست FATF می‌دانند گفت که اتفاقاً اجرای کامل دستورات FATF منجر به کاهش دسترسی دولت به منابع ارزی در کشور خواهد شد.

وی در این خصوص گفت: «ما سال 95 توافقی 41 بندی با FATF داشتیم که بخش مهمی از آن راجع به انتقال اطلاعات مالی کشور به خارج از کشور است. در شرایط جنگ اقتصادی، انتقال اطلاعات می‌تواند باعث لو رفتن مبادی ورود ارز به کشور شود».

وی افزود: «البته این اطلاعات در مقاطعی لو رفته و هزینه آن را هم داده‌ایم. زمستان 96 با یک اشتباه، اطلاعات چند صرافی توسط دولت ما لو رفت و بهار 97 شاهد تحریم صرافی‌ها بودیم. توافق 41 بندی ایران و FATF علاوه بر لو رفتن اطلاعات، ورود ارز نقد را نیز دشوارتر می‌کند. بخشی از مقررات FATF به سخت‌گیری در ورود ارز نقد به داخل کشور به اسم مبارزه با پول‌شویی مربوط است که این مقررات در ایران اجرا هم شده و بخشی از اتفاقات ارزی سال 97 ناشی از این مسئله بود؛ بنابراین اجرای دستورات FATF منجر به دشوارتر شدن ورود ارز به کشور و بالاتر رفتن قیمت دلار می‌شود».

FATF  مقبولیت جهانی ندارد

حاجیلو گفت نباید تصور کنیم همه کشورها FATF را بدون بروز مشکلی پذیرفته‌اند و متحمل تبعات اقتصادی نشده‌اند.

به اعتقاد این کارشناس، تقریباً هیچ کشوری دستورات FATF را به طور کامل اجرا نمی‌کند و بسیاری کشورها نیز نسبت به آن بی‌اعتماد هستند.

وی گفت: «کافی است به کشورهای اروپایی نگاه کنیم. این ادعا که این کشورها همه دستورات FATF را پذیرفته‌اند اشتباه است. زمستان سال 97 اروپایی‌ها برخلاف استاندارد FATF لیست جداگانه‌ای از کشورهای پرریسک ارائه کردند که مورد اعتراض آمریکایی‌ها قرار گرفت. وزارت خزانه‌داری آمریکا بیانیه صادر کرد و گفت ملاک تشخیص پول‌شویی در جهان FATF  است. این نشان می‌دهد که اروپایی‌ها FATF را قبول ندارند و به دنبال استاندارد بومی خودشان هستند».

حاجیلو گفت حتی آمریکا که مدافع FATF است نیز استانداردهای آن را به طور کامل اجرا نمی‌کند. وی در این خصوص توضیح داد: «سال گذشته مدیر بخش جرائم مالی FBI گفت عدم شفافیت مالی و عدم اجرای استانداردهای FATF موجب جذب جنایتکاران به سیستم مالی آمریکا برای سوءاستفاده می‌شود. این هم نشان می‌دهد که آمریکایی‌ها همه استانداردهای FATF را اجرا نمی‌کنند؛ بنابراین اینکه بگوییم همه کشورهای دنیا همه استانداردهای FATF را اجرا می‌کنند غیرعلمی است»

بیانیه وقیحانه بدهکارها

تروئیکای اروپایی مدعی شده است که بیش از تعهدات خود، در برجام عمل کرده است! این ادعای مضحک در حالی است که طرف اروپایی به هیچ عنوان به تعهدات خود عمل نکرده است.

اروپا در حالی ژست طلبکار به خود گرفته که ۱۱ تعهد در برجام داشت که خرید نفت ایران و پرداخت نقدی پول نفت در کنار برقراری مبادلات بانکی و مبادله کالاهای تحریمی ‌با ایران از جمله آن بود. طرف اروپایی بدون توجه به تعهدات خود، در ابتدا این تعهدات را در کانالی موهوم به نام «اس‌پی‌وی» تقلیل داد و در مرحله بعد، این کانال به کانال پرداخت اینستکس تقلیل پیدا کرد.

اعضای اروپایی برجام طبق سازوکار اینستکس، به هیچ عنوان از ایران نفت نمی‌خرند و تبادلات بانکی را نیز برقرار نمی‌کنند؛ بلکه صرفاً از طریق این کانال، در ازای خرید نفت ایران توسط کشورهای غیراروپایی، به‌جای پرداخت پول، در اقدامی توهین‌آمیز صرفاً غذا و دارو (اقلام غیرتحریمی‌ آمریکا) را در اختیار ایران قرار می‌دهند!

نکته قابل توجه اینجاست که اروپا حتی همین وعده نسیه و توهین‌آمیز را هم انجام نداد و آن را موکول به اقدام نقد ایران در اجرای دستورات FATF کرد.

تحریف رد قطعنامه آمریکا، دستاویزی برای اجرایی شدن FATF

با مطرح شدن قطعنامه آمریکا برای تمدید تحریم‌های تسلیحاتی علیه ایران در شورای امنیت سازمان ملل، انگلیس، فرانسه، آلمان و هشت کشور دیگر شورای امنیت سازمان ملل به این قطعنامه رأی ممتنع داده و روسیه و چین نیز با این قطعنامه مخالفت کردند و تنها دو کشور آمریکا و جمهوری دومینیکن به این قطعنامه رأی مثبت دادند در همین راستا عده‌ای با گره زدن این موضوع به FATF نشان دادند برای بزرگنمایی FATF حاضرند هرکاری انجام دهند. در حالی که تحریم تسلیحاتی ایران مربوط به قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل بوده است که با بسته شدن پرونده‌ی هسته‌ای باید خاتمه می‌یافت. در همین راستا سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه پس از انعقاد برجام در تاریخ 25 تیرماه 94 گفت: «ما و چین می‌خواستیم تحریم‌های تسلیحاتی لغو شود، اما با وجود حمایت ما، خود تیم ایرانی موافقت کردند تحریم‌ها تا 5 سال ادامه یابد». این اظهارات شاهد این مدعاست که تحریم‌های تسلیحاتی 5 سال پیش می‌توانست لغو شود ولی تیم مذاکره‌کننده علی‌رغم مخالفت روسیه و چین این قطعنامه را قبول می‌کند. بنابراین نمی‌توان به این اقدام افتخار کرده و با تحریف واقعیت، همکاری با FATF را منطقی جلوه داد.

مذاکره با غرب با چاشنی تحریف FATF

علی‌رغم نکات کارشناسی که درباره‌ی FATF وجود دارد، عده‌ای از غربگرایان همچنان به ‌دنبال اجرایی شدن آن هستند. از طرفی با توجه به نزدیکی انتخابات 2020 ریاست‌جمهوری آمریکا و احتمال پیروزی دموکرات‌ها در انتخابات و مطرح شدن بازگشت برجام، این عده سعی دارند با اجرایی شدن کامل FATF اعتماد آمریکا را برای مذاکرات آتی جلب کنند. این در حالی است که اندیشکده‌های غربی نیز اذعان دارند همکاری ایران با FATF، بهانه‌ای برای تعامل با غرب است؛ اندیشکده RUSI به وضعیت ایران در FATF اشاره کرده و گفته است: «علی‌رغم پیشرفت کند ایران در اجرای برنامه اقدام، تعامل در رابطه با مسائل FATF نمایانگر عرصه‌ای است که امکان گفتگوی سازنده بین اروپا و بازیگران کلیدی درون ایران وجود دارد در زمانی که چنین گفتگویی نادر و کمیاب است».در این میان نیز رسانه‌های حامی جریان FATF، با تحریف واقعیت قصد دارند کاتالیزور مذاکرات با غرب باشند.