دلیل به وجود آمدن آشوب و اغتشاش چیست؟
امنیت را بر اساس تهدیدات تعریف و تقسیمبندی میکنند و مفاهیم کلیدی چون بحرانها در انواع و اقسام گوناگون، همواره تاثیرات مهمی بر امنیت دارند. بحرانها از دیرباز جزء جدایی ناپذیر زندگی اجتماعی بودهاند و روزبهروز بر تعدد و تنوعشان افزوده میشود و دیگر پدیدههایی با ویژگی غیرعادی، کمیاب، اتفاقی تلقی نمیشوند؛ چنانکه بحرانها و شورشهای شهری از معضلها و دغدغههای اصلی جوامع درحال گذار است و بسیاری از دولتها در طول تاریخ خود همواره با شورشها و ناآرامیهای داخلی روبرو بودهاند.
پژوهشی که در خصوص "آسیبشناسی بحرانهای اجتماعی و الزامات سیاستگذاری امنیتی در پیشگیری از آن" توسط تیم پژوهشگران متشکل از محمد رئیسی (دانشجوی دکتری علوم سیاسی)، حمید پیشگاه هادیان(استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز)، جهانبخش ایزدی (استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهارن مرکز) و مهدی جاودانی مقدم (استادیار و عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی) با جامعه آماری متخصصین علوم سیاسی، امنیتی و انتظامی تشکیل داده که با روش نمونهگیری زنجیرهای تعداد ۲۵ نفر انجام شده، آمده است:« به ترتیب علل اقتصادی با ۳۲.۱، سیاسی ۳۰.۴ ، فرهنگی۲۶.۳ و اجتماعی با۲۴.۲ درصد تغییرات مربوط به شورشهای شهری را به طور مستقیم تبیین میکند و عوامل اجتماعی به طور غیرمستقیم و از طریق متغییرهای میانجی اقتصادی۳۹.۷، سیاسی ۶۳ و فرهنگی ۴۵.۳ درصد در وقوع شورشهای شهر تهران تاثیر دارد.»
محققان میگویند:« با پیشرفت جوامع شهری و بالارفتن آگاهیهای اجتماعی در پرتو گسترش ارتباطات و به تبع آن مطالبه نیازهای جدید و سطح بالاتری از رفاه افراد و گروهها، فضای جدیدی به وجود آورده که فشارهای روزافزونی را بر دولتها باعث شده و روشن میسازد که توانایی دولتها کمتر از گذشته است و دستور کار آنها در حال افزایش؛ ولی آنها فاقد اراده و منابعی هستند که تواناییهای خود را به همان میزان گسترش دهند.
بنابراین به وجود آمدن فاصله نامطلوب بین انتظارات مشروع افراد و آنچه در جامعه برای تحقق چنین انتظارتی وجود دارد، موجب بروز رفتارهای نابهنجار میشود و اگر چنین مشکلی فراگیر باشد رفتارهای نابهنجار نیز دامنه وسیع و گستردهای خواهد داشت که به آشوب و اغتشاش میانجامد. در واقع مردم به تدریج نوعی محرومیت نسبی را احساس میکنند و احساس بیعدالتی در میان آنان قوت میگیرد که میتواند تهدید کننده امنیت داخلی باشد.
این موضوع به ویژه در مناطق کلانشهری که سهم عمدهای از جمعیت و اقتصاد کشور را به خود اختصاص داده و بروز ناپایداریهای امنیتی در آنها میتواند امنیت ملی را نیز در عرصههای گوناگون به خطر بیندازد، اهمیت مضاعفی مییابد.»