مخاطبان حرفه‌ای تلویزیون برنامه «دوقدم مانده به صبح» را که اواخر دهه80 به روی آنتن شبکه چهار سیما رفت به یاد دارند. دراین برنامه که مجری محوری‌اش آقای محمد‌صالح‌علاء بود، هر شب به یک حوزه از هنر و فرهنگ پرداخته می‌شد و مجری-کارشناس مجزایی هم داشت. دوقدم مانده به صبح به مدد جایگاه صالح علاء و کیفیت بالایش به مرور دربین مخاطبان شناخته شد. یکی از شب‌های جذاب این برنامه، شب سینما بود که آقای فریدون جیرانی آن را اجرا می‌کرد. شب سینما به واسطه اطلاعات تاریخ سینمای جیرانی و مباحث جذاب برنامه به شدت مورد استقبال قرار گرفت. چندی بعد فریدون جیرانی جدی‌ترین برنامه سینمایی تلویزیون را با نام «هفت» برای شبکه سه سیما ساخت. هفت جمعه‌شب‌ها به روی آنتن رفت و توانستپس از مدتی کوتاه بخش زیادی از اهالی و علاقه‌مندان سینما را با خود همراه سازد.

اولین هفت

ایده اولیه ساخت چنین برنامه‌ای که می‌بایست مشابه برنامه ورزشی ۹۰، منتهی در حوزه فرهنگ و هنر باشد، از طرف فریدون جیرانی به گروه اجتماعی شبکه ۳ ارائه شد و مورد استقبال مدیر وقت قرار گرفت. در آن زمان، مجری طرح این برنامه، حمید پنداشته و فریدون جیرانی کارگردانی، تهیه‌کنندگی و اجرا را برعهده داشت.

گرچه قسمت‌های اول این مجموعه با نحوه اجرای غیرمعمول جیرانی و انتقادهای بی‌حد مسعود فراستی، با انتقادهای زیادی مواجه شد، ولی به مرور زمان توانست مخاطبان زیادی را برای خود فراهم کند و تعریف قابل قبولی از خود ارائه دهد.

 خرداد ۱۳۹۱ برنامه هفت برای مدتی معلق ماند و جیرانی تقریبا با این برنامه خداحافظی کرد. فریدون جیرانی، دلیل کناره‌گیری خود را به موجب شروع پروژه ساخت یک مجموعه تلویزیونی دانست.

از نکات مثبت دوره جیرانی فرصت دادن صحبت به مخالفان و موافقان به یک اندازه بود که همین امر بر شمار بینندگان تلویزیون ایران نیز اضافه کرد. این دوره هم با نقدهایی از جمله ایرادات به دکور و طراحی برنامه تا نحوه بیان و نقد منتقد ثابت برنامه یعنی فراستی روبرو شد.

سری دوم برنامه

بعد از خداحافظی جیرانی با هفت، گزینه‌هایی همچون محمد خزاعی و نادر طالب‌زاده برای حضور به عنوان مجری این برنامه مطرح شد. اما در نهایت، محمود گبرلو که سابقه فعالیت‌های فرهنگی از جمله حضور در جلسات نقد در جشنواره فیلم فجر، را دارد، اجرای این برنامه را عهده‌دار شد و نخستین قسمت از سری جدید برنامه هفت را در برنامه مورخ ۹ تیر ۱۳۹۱، روی آنتن تلویزیون برد. همچنین، تهیه‌کنندگی این مجموعه نیز که در ابتدا به محمد خزاعی واگذار شده بود در این دوره به محمد گبرلو منتقد مطبوعاتی سینما رسید.

انتقاد هایی که به هفت گبرلو وارد بود نکاتی همچون خنثی بودن برنامه و … و نکات مثبتی چون پذیرفتن دعوت قشرها مختلف کارگردان‌ها و منتقدان در این دوره بود که می‌توان به حضور مسعود کیمیایی، رخشان بنی‌اعتماد و شهاب حسینی اشاره کرد.

سری سوم

برنامه هفت سه سال با روند گذشته به کار خود ادامه داد اما این برنامه به گبرلو هم وفا نکرد. با تغییر مدیریت سازمان صدا و سیما و به تبع آن شبکه‌های مختلف زمزمه‌های تغییر و تحول در هفت هم شنیده شد. تعطیلی سه هفته‌ای برنامه شایعات را پررنگ‌تر کرد ولی محمود گبرلو تعطیلی مذکور را به خاطر مناسبت‌های مذهبی دانست و گفت که از ماه دوم تابستان این برنامه با قوت بیشتر به کار خود ادامه خواهد داد. او حتی از پیچیدن شایعه تغییر او هم گلایه کرد و گفت: «در روزهای گذشته شایعاتی هم شنیدم و از برخی دوستان رسانه‌ای گله‌مندم که بدون پیگری موضوع، این شایعات را پخش می‌کنند. انتظار این است که اهالی رسانه دانشی فراتر از مباحث زرد را برای نقد یک برنامه تحلیلی سینما به کار ببرند و درگیر مباحث زرد رسانه‌ای نشوند.»

غلامرضا میرحسینی مدیر شبکه سه در مصاحبه‌ای گفت که تغییرات در برنامه هفت اجتناب ناپذیر است: «ایجاد تغییرات در برنامه‌های این شبکه اجتناب‌ناپذیر است مخصوصاً تغییر در محتوای برنامه هفت که با توجه به رویکرد جدید شبکه سه سیما مبنی بر تفریح، سرگرمی و مسابقه بعضی از برنامه‌های ما قطعاً تغییر می‌کند.»

گمانه‌زنی‌ها آغاز شد و نام‌های زیادی برای اجرای برنامه هفت مطرح شدند که از فرزاد حسنی گرفته تا بازگشت دوباره فریدون جیرانی و نام‌هایی چون محمدرضا شهیدی فرد، منصور ضابطیان و اکبر نبوی نام برده شد. البته این حدس و گمانها محدود به اجرای هفت نبود بلکه سردبیری این برنامه هم موضوع بحثهای فراوانی در رسانه‌ها شد.

بالاخره رفتن گبرلو از برنامه تأیید شد و سرانجام از میان تمام گزینه‌هایی که برای اجرا و سردبیری هفت مطرح می‌شد یک نام نهایی شد و در انتها بهروز افخمی کارگردان مطرح سینما به عنوان مجری و کارگردان هفت انتخاب شد. با روی کار آمدن افخمی نوع کار و شیوه برنامه‌های هفت تغییر عمده‌ای نمود، تنوع ساختاری و دکور و تغییرات اساسی در شاکله آن با محوریت بهروز افخمی، هیچ شباهتی به دو برنامه پیشین خود نداشت. بخش‌های جدید جدا کردن بخش‌های گفتگو، نقد فیلم و اکران، معرفی کتاب، معرفی فیلم، میزگرد، گزارش و باکس آفیس سینمای جهان، معرفی تئاترهای روی صحنه، مسابقه سینمایی همراه با جایزه و بخش فتو رمان از مهم‌ترین آیتم‌های هفت افخمی به‌شمار می‌رود.

 با شروع این سری از برنامه هفت در ابتدا برنامه با واکنش مثبت بینندگان و اهالی سینما روبرو شد اما این اتفاق به زودی از جریان افتاد و هفت با مدیریت افخمی به عنوان مجری و تهیه‌کننده و با حضور فراستی به عنوان منتقد ثابت، با واکنش‌هایی از سوی منتقدان و سینماگران روبرو شد.

سرانجام، بهروز افخمی هم با توجه به اتمام قرارداد ۲ ساله اش با سازمان صدا سیما، بعد از برگزاری جلسه‌ای در همین خصوص با با هفت خداحافظی کرد. وی در این خصوص گفت:

«من در آن جلسه به مدیران اعلام کردم که می‌خواهم به سراغ ساخت فیلم سینمایی‌ام بروم. چرا که فکر می‌کنم دیگر همه گفتنی‌ها را گفته‌ام و به آنچه در «هفت» می‌خواستم رسیده‌ام.»

سری چهارم برنامه

از ۱۳ بهمن ۱۳۹۶ هم‌زمان با ایام سی و ششمین دوره جشنواره فیلم فجر سری چهارم با اجرای رضا رشیدپور از شبکه سه سیما پخش شد. حضور رشیدپور شدید ترین انتقادها را در طول اکران هفت از صدا و سیما به همراه داشت. هر طوری که بود دهه ی جشنواره به پایان رسید و رشید پور نیز مجری گری هفت را در کارنامه اش به ثبت رساند.

رشیدپور که سال گذشته اجرای برنامه «هفت» در جشنواره فیلم فجر را بر عهده داشت، در پاسخ به اینکه اگر پیشنهادی برای اجرای برنامه سینمایی شود، می‌پذیرد؟ گفت: قطعاً دیگر نه در «هفت» بلکه در تلویزیون برنامه‌ی سینمایی اجرا نخواهم کرد به جهت اینکه خاطره خوبی از اجرای آن ندارم.

بعد از کش و قوس های فراوان مجددا افخمی سکان هفت را به دست گرفت تا در جشنواره سی و هفتم قرعه به نام حسین لطیفی بیافتد.

هفتِ لطیفی

این شب ها مصادف با برگزاری سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر برنامه هفت با اجرای کارگردان به نام سینما، حسین لطیفی و با حضور فراستی از کاخ جشنواره برای مردم مخابره می شود. بنشینیم و ببینیم هفتِ سی و هفتمین جشنواره فیلم فجر چه کارنامه ای از خود به جای خواهد گذاشت.